Jak wygląda rehabilitacja osób w podeszłym wieku?
Postępujące niedołęstwo odbiera ludziom w wieku podeszłym możliwość samodzielnego funkcjonowania. Może przyczyniać się do wystąpienia zespołów depresyjnych i lękowych, a także prowadzić do poważnych dalszych zdrowotnych konsekwencji, których leczenie stanowi prawdziwe wyzwanie dla personelu medycznego.
Rehabilitacja chorych w wieku podeszłym koncentruje się na przywracaniu lub utrzymywaniu jak najlepszej sprawności fizycznej. Ma ona swoją specyfikę, związaną z tym, że osoby te uczą się powoli, stąd odtwarzanie przedchorobowego poziomu sprawności. Ponadto u seniorów istnieje wiele czynników negatywnie wpływających na odzyskiwanie funkcji i rokowanie. Czynnikami tymi są przede wszystkim: zaburzenia krążeniowe, pogorszenie wytrzymałości, depresja, otępienie, mniejsza siła mięśniowa, ograniczenie ruchomości stawów, upośledzenie koordynacji i zręczności ruchowej.
Mimo trudności nie należy jednak odstępować od rehabilitacji w tej grupie wiekowej, bowiem nawet najbardziej niesprawne osoby, realizując programy dostosowane do swoich potrzeb, mogą odnosić pewne korzyści w zakresie funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, poprawy koordynacji ruchowej, równowagi czy szybkości motorycznej. Regularnie prowadzona rehabilitacja przynosi także dodatkowe korzyści w zakresie sfery emocjonalnej: redukuje stres i niepokój starszych chorych, poprawia nastrój, samopoczucie i wywiera pozytywny wpływ na jakość życia. Poza fizyczną i psychiczną sferą funkcjonowania, chorzy zyskują także w życiu społecznym. U osób usprawnianych dochodzi do odzyskiwania pewności siebie, co skutkuje lepszymi możliwościami integracji.
Aby w pełni wykorzystać dostępne metody leczenia pacjentów w podeszłym wieku w placówkach jak nasza pracuje zespół terapeutyczny. W skład takiego zespołu wchodzą specjaliści z różnych dziedzin – lekarze, fizjoterapeuci, pielęgniarki, opiekunki medyczne, psycholog, logopeda, terapeuta zajęciowy, farmaceuta. W naszej Placówce prowadzimy rehabilitację zarówno dla osób starszych, nastawionych na aktywność własną, pragnących poprawić swoją sprawność ruchową. Jak i dla tych, które są niesamodzielne i wymagają kompleksowej pielęgnacji i rehabilitacji.
Program rehabilitacji opracowywany jest indywidualnie i dostosowywany do jednostek chorobowych, aktualnego stanu oraz możliwości pacjenta. Polega on na stosowaniu m.in. stymulacji polisensorycznej (wielozmysłowej), tj. na celowym kształtowaniu bodźców w celu wywołania zaplanowanych wrażeń i uczuć. Umożliwia poznawanie przez patrzenie, słuchanie, dotykanie, wąchanie i smakowanie, czyli tworzenie globalnego, wielozmysłowego obrazu danego pojęcia. Takie dostarczanie mózgowi jak największej ilości bodźców jako informacji o otaczającym świecie ma na celu pobudzenie neuronów do tworzenia nowych dróg neuronalnych, a w konsekwencji do przywrócenia choć części utraconych czynności mózgu.
Głównym celem podejmowanych działań terapeutycznych jest dostarczenie pacjentowi jak największej ilości bodźców, pobudzenie zmysłów dotyku, wzroku smaku i węchu i nawiązanie z nim kontaktu. W trakcie terapii, podejmowane są działania w kierunku rozluźnienia napięcia mięśniowego oraz stymulowania czucia powierzchniowego i głębokiego.
Na kinezyterapię składają się ćwiczenia:
- BIERNE – wykonuje się je wówczas, gdy pacjent nie wykazuje zdolności do samodzielnego wykonania danego ruchu. Często nie jest on w stanie nawet wywołać napięcia mięśniowego.
- CZYNNO-BIERNE – opierają się one na współpracy pacjenta z fizjoterapeutą. Pacjent zapoczątkowuje ruch, bądź wspomaga jego wykonanie. Ruch wykonywany jest do granicy bólu w niepełnym zakresie ruchomości.
- SAMOWSPOMAGANE –wybierane są dla osób, które wykazują siłę mięśniową w stopniu od 0 do 2 w skali Lovetta. Ćwiczenia samowspomagane wykonywane są najczęściej przy użyciu systemu bloczkowego.
- CZYNNE W ODCIĄŻENIU – aktywują one działanie pompy mięśniowej i wpływają korzystnie na trofikę tkanek. Odciążenie można uzyskać za pomocą rąk fizjoterapeuty, systemu bloczkowego lub wykonując aktywność w wodzie.
- CZYNNE WOLNE – pacjent jest w stanie wykonać dany ruch samodzielnie w pełnym zakresie, a przy tym pokonuje opór masy części ciała.
- CZYNNE Z OPOREM – wykonuje się je w przypadku chęci wzmacniania siły mięśniowej lub przywracania jej do poziomu funkcjonalnego. Opór mogą stanowić ręce fizjoterapeuty, woreczki, taśmy elastyczne lub specjalne urządzenia.
- PROWADZONE – fizjoterapeuta prowadzi ruch odciążając ćwiczoną kończynę, chory natomiast współdziała w wykonaniu ruchu w miarę swoich możliwości.
- ODDECHOWE – wspomagają lub przywracają prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego. Cele są różne, w zależności od jednostki chorobowej oraz wieku pacjenta. Uznaje się, że każdy trening powinien być rozpoczęty i zakończony ćwiczeniami oddechowymi, bez względu na jednostkę chorobową.
- ROZCIĄGAJĄCE – mają na celu normalizację napięcia mięśniowego oraz poprawę elastyczności włókien mięśniowych. Ćwiczenia te mają również istotny wpływ na wykonywanie ruchów w pełnych zakresach.
- STABILIZACYJNE – są to ćwiczenia ukierunkowane na poprawę koordynacji nerwowo-mięśniowej, wzmocnienie mięśni głębokich, a także nauczenie prawidłowych wzorców ruchowych.
Warto również wspomnieć o stymulacji polisensorycznej i metodach: PNF oraz NDT-Bobath.
- metoda PNF to metoda rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami w obrębie układu kostno-mięśniowego i nerwowego. Oparta na konkretnej filozofii i zasadach działania ma terapeutycznie oddziaływać na ciało ludzkie i ułatwić choremu wykonywanie zaburzonych czynności ruchowych. W trakcie terapii PNF chory postrzegany jest w sposób całościowy. W związku z tym wykorzystuje się jego zdrowe i silne obszary, by móc wpłynąć na miejsca słabsze, zaburzone oraz umożliwić pacjentowi powrót do sprawności ruchowej.
- metoda NDT-Bobath to metoda usprawniania ruchowego, która ma pomóc we wszechstronnym rozwoju, aby pacjent osiągnął jak największą niezależność. Koncepcja Bobath może być stosowana u niemowląt, dzieci, a także u dorosłych. Terapia NDT-Bobath wpływa na napięcie mięśniowe, hamuje patologiczne odruchy, a wyzwala te najbardziej zbliżone do prawidłowych.
