Jaką rolę pełni psycholog w zakładzie opiekuńczo-leczniczym?
Bardzo często pomoc psychologiczna utożsamiana jest z uzyskaniem wsparcia psychologicznego. Warto jednak podkreślić, że jest to jeden z wymiarów, jak również efektów psychologicznych. Rola psychologa w służbie zdrowia, a tym bardziej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, jest złożona. Wynika to m. in. z faktu, że psycholog ma kontakt z pacjentami, których spektrum dolegliwości jest szerokie, co powoduje zróżnicowanie w ich potrzebach. Dlatego również psycholog wspiera rodziny pacjentów oraz personel placówki.
Psycholog w swoich oddziaływaniach odnosi się do pracy w obszarze zachowań człowieka i psychiki, która za tymi zachowaniami stoi. Kieruje się dobrem pacjenta, podążając za jego potrzebami i możliwościami. Do zadań psychologa (wynikających z ustawy o zawodzie) włączone są: diagnoza psychologiczna, orzekanie i opiniowanie psychologiczne, psychoterapia (obecnie trzeba spełniać dodatkowe kryteria do prowadzenia psychoterapii) oraz szeroko pojęta pomoc psychologiczna.
Świadczenia psychologiczne można rozróżnić przez adresatów pomocy psychologicznej: świadczenia skierowane do pacjentów, do rodzin pacjentów oraz do personelu placówki. Pomoc psychologiczna, która jest świadczona w zakładach opiekuńczo-leczniczych można ująć w dwóch obszarach:
- Wsparcia psychologicznego – tj. diagnoza stanu psychicznego, wspierająca terapia psychologiczna, poradnictwo psychologiczne, psychoterapia, a nawet interwencje kryzysowe. W tym obszarze psycholog często może zetknąć z problemami, takimi jak: godzenie się z własnym stanem zdrowia, przeżywanie żałoby wynikającej z utraty pewnych możliwości, zmaganie się z przemijaniem i nieuniknioną śmiercią, ale również z depresją i zaburzeniami lękowymi.
- Rehabilitacji neuropsychologicznej – tj. diagnozy neuropsychologicznej, terapii neuropsychologicznej nastawionej na przywrócenie funkcji neuropsychologicznych (w tym poznawczych), kompensację utraconych funkcji, podtrzymanie funkcji na tym samym poziomie lub maksymalne spowolnienie procesów neurodegeneracyjnych. Wyznaczenie celów rehabilitacji jest zależne od wyników diagnozy, która obejmuje rozległość deficytów neuropsychologicznych w kontekście ich przyczyn. Cele będą różniły się u osoby po udarze od osoby, która doświadcza zaburzeń otępiennych. Wszystkie oddziaływania mają pomóc w podniesieniu jakości życia i umożliwieniu kontaktu z innymi ludźmi.
Pomoc psychologiczna, która kierowana jest do rodzin pacjentów głównie skupia się na problemie radzenie sobie z faktem cierpienia bliskiej osoby lub jej śmierci. Cierpienie jest zindywidualizowane. Rodziny najczęściej borykają się z żałobą, która jest nie tylko odpowiedzią na śmierć, ale również na inne formy straty, takie jak np. utracenie sprawności lub przytomności bliskiej osoby czy też kontaktu z nią. Stawia to rodzinę w konfrontacji z niemocą zmiany w pewnych obszarach, które wykraczają poza ich własne możliwości. To rodzi złość i smutek, a dalej prowadzi do poczucia winy, które wiąże się również z faktem oddania bliskiej osoby do zakładu opiekuńczo-leczniczego.
Rolą psychologa jest również świadczenie pomocy personelowi placówki. Obejmuje ono m. in. specjalistyczne szkolenia z zakresu radzenia sobie ze stresem oraz przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu. Dodatkowo personel ma możliwość korzystania z poradnictwa psychologicznego również w zakresie obecnych problemów życiowych, nie tylko zawodowych. Jednak z racji, że psycholog dla personelu jest współpracownikiem, nie jest możliwe prowadzenie psychoterapii wobec personelu. Psycholog może jedynie wskazać przydatność psychoterapii u innego specjalisty, jeśli zauważy, że problem wykracza poza obszar poradnictwa typowego dla personelu. Dodatkowo, w sprawach dot. kultury organizacji placówki, sposobów rozwiązywania konfliktów czy sytuacji kryzysowych, psycholog występuje w roli doradcy dla przełożonych.
Świadczenia prowadzone przez psychologa ukazują jak potrzebny jest wykwalifikowany specjalista w tym obszarze w zakładach opiekuńczo-leczniczych. Specjalista musi ująć perspektywę problemów z punktu widzenia pacjenta, rodziny, pracownika i przełożonych oraz skonfrontować to z wiedzą psychologiczną.
